ЕСКЕРТКІШТЕР АРҚЫЛЫ ПЕТРОПАВЛМЕН ТАНЫСУ. 1 БӨЛІМ
Ескерткіштер мәдениет пен тарихтың маңызды бөлігі болып табылады. Оларда қаланың дамуына үлес қосқан ұлы адамдар , тарихи қайраткерлер, маңызды тұлғалар бейнеленген. Олар әр азаматтың жадында сақталуы тиіс өткен күндердің естеліктерін қолдайды. Ал Open Petropavlovsk облыс орталығында орналасқан, қала тұрғындарының сүйіспеншілігіне бөленген ескерткіштердің тізбесі мен сипаттамасын дайындады.
Қарасай мен Ағынтай батырларға арналған ескерткіш. 1999 жылы 16 маусымда Петропавлда Н. Погодин атындағы орыс драма театры алдындағы театр алаңында алдын ала жасалған тұғырға қазақ халқының аты аңызға айналған батырлары Қарасай батыр мен Ағынтай батырларға ескерткіш орнатылды. Сауыт киген жауынгерлердің екі қола мүсіні иық тіресіп тұрады, әрқайсысының қолында шың бар, батырлар алдында қалқан ұстайды. Мүсіндік композицияны беларусь шеберлері қоладан құйып, оны орнатуды Қазақстан сәулетшілер одағы өкілдерінің жетекшілігімен Петропавл ауыр машина жасау зауытының мамандары жүргізді. Ескерткіштің мүсіншісі Досжанов Болат Сапарұлы, сәулетшілері Ю.Дворников, С.Фазылов, гранит шебері А.Гайдадым. 1999 жылы 22 маусымда Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың қатысуымен ескерткіштің ашылуы болды.
Ауған жауынгерлерінің құрметіне арналған обелиск. Ауғанстандағы әскери қимылдарға мыңнан астам солтүстікқазақстандық қатысты, бұл соғыста 46 жерлесіміз қаза тапты. 1999 жылдың жазында мемориалдық белгі қойылды, ал 2002 жылы осы жерде қарапайым Даңқ обелискісі пайда болды. Мұнда жыл сайын 15 ақпанда Кеңес әскерлері Ауғанстаннан шығарылған күні ауған жауынгерлері мен олардың туыстары майдан даласынан оралмағандарды еске алу мақсатында бас қосады.
Абылай хан ескерткіші. 2008 жылдың тамыз айында Петропавлда Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Абылай хан резиденциясы» мұражай кешенін салтанатты түрде ашты. Бұл – мамандардың бірнеше жылғы тынымсыз еңбегінің нәтижесінде жаңғырған айбынды тарихи ескерткіш. Мұражай кешеніне кіре берістің алдында қазақтың атақты хандарының бірі Абылай ханның мұражайдың ашылуына орай қойылған ескерткіші бар. Ескерткіш – табиғи тастан жасалған тұғыр, оның үстінде айбатты да жауынгер ханның атын мінген металл мүсіні көтеріледі.
Абай мен Пушкин ескерткіші. Ресей 2006 жылды қазақ ақыны, қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы Абай Құнанбаев жылы деп жариялады. Қазақстан өз кезегінде оны Александр Сергеевич Пушкин жылы деп жариялады. Осы оқиғаға орай Орталық мәдениет және демалыс саябағында Ресей мен Қазақстанның екі халық ақынына ескерткіш ашылды. Олардың фигураларын Өмір ағашы біріктіреді. Композиция қазақтар мен орыстардың көп ғасырлық достығын бейнелейді.
Ұшқыш-ғарышкер В.А. Шаталов ескерткіші. Орталық саябаққа бас кіре берісте екі мәрте Кеңес Одағының Батыры В.А. Шаталов ескерткіші орналасқан. Ұшқыш-ғарышкердің қола бюсті гранит тұғырға қойылған. Осылайша 1981 жылы алғыс білдірген қала тұрғындары атақты жерлестің есімін мәңгілікке қалдырды.
Даңқ обелискісі. Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 40 жылдығына орай Набережная көшесіндегі Жеңіс саябағына Даңқ обелискісі орнатылды. 14 метрлік обелисктің композициясындағы екпін төбесінде Жеңіс орденімен безендірілген стелаға қойылған. Обелиск композиция негізіне екі жағындағы екі жауынгердің бедерлі фигуралары, Қызыл Ту ордені және тудың өзі кіреді.
Азат етушіге арналған ескерткіш. Сол 1985 жылы Даңқ обелискіне апаратын аллеяның басында Азат етуші жауынгерге ескерткіш орнатылды. Ескерткіштің артында, аллея бойына екі қатар бағаналар орнатылып, оларға 66 Кеңес Одағының Батыры мен Даңқ орденшілерінің есімдері қашалып жазылған. Олардың барлығы Солтүстік Қазақстанның тумалары. Пилондардың бір бөлігінде Петропавлдық жауынгерлер қатысқан, Екінші дүниежүзілік соғыс майдандарында болған жалпы шайқастардың тізімі берілген.
314-атқыштар дивизиясының Кингисепп Кутузов орденінің жауынгерлеріне арналған ескерткіш. Соғыстың алғашқы айларынан бастап қалада 314-атқыштар дивизиясы жасақталып, оның жауынгерлері ерлік пен жауынгерлік көрсетіп, фашистік басқыншыларға қарсы соғысты. Әскери еңбегі үшін дивизия Кингисепп атағын және Кутузов орденін алды. Дивизия жауынгерлеріне арналған ескерткіш 2008 жылы тұрғызылған және оң жағындағы тудың фонында екі солдат бейнеленген мәрмәр барельеф және мынадай жазу бар: «314-ші атқыштар дивизиясының Кутузов Кингисепп орденінің жауынгерлеріне.” орыс және қазақ тілдерінде.
«Мәңгілік алау» Әскери даңқ мемориалы. Мемориал – «Мәңгілік алаудың» айналасындағы үш бағананың сәулеттік композициясы және үш мүсін: ат үстіндегі жас жігіт, желбіреген туы бар орыс жауынгері, үш фигурадан тұратын мүсін. Олардың барлығы ортақ Отан мен Кеңес өкіметі үшін күресте әртүрлі ұлт өкілдерінің бірлігін бейнелейді. Ескерткіш бағаналарындағы орыс және қазақ тілдеріндегі жазуларда «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында қаза тапқан солтүстікқазақстандықтарға мәңгілік естелік» деп жазылған.
Социалистік Еңбек Ері Бәйкен Әшімовтің бюсті. 2017 жылы Социалистік Еңбек Ері Бәйкен Әшімовке ескерткіш орнатылды. Ұлы Отан соғысының ардагері, КСРО-ның көрнекті қоғам және саяси қайраткері, Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің төрағасы жас кезінде Петропавлда оқыған. Оның бюсті Конституция көшесінде орнатылған. Сандық төрт Ленин орденімен және Батырдың жұлдызымен безендірілген.
Мағжан Жұмабаевтың ескерткіші. Мағжан Жұмабаев пен Интернациональная көшелерінің қиылысында орналасқан алаңда Солтүстік Қазақстанда туған қазақтың көрнекті ақыны Мағжан Жұмабаевқа ескерткіш орнатылған. Қазақ халқы үшін аты аңызға айналған жазушы, ақын, қоғам қайраткерінің есімі алғашқылардың қатарында. Мағжан Жұмабаевтың қызмет аясы шексіз. Түркітанушы, тарихшы, лингвист және педагог, қазақ тілі мен әдебиеті бойынша бірқатар кітаптар мен оқулықтардың авторы. Оның бүкіл өмірі Отанға, халыққа, оның рухани дамуына арналды. Бүгінде Мағжан Жұмабаев туған жерінің бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрестің символына айналды. Оның есімі әлдеқашан қайта жаңғырып, ақын шығармашылығы барша Қазақстан халқы үшін жанды шабыт көзі болып табылады. Креслода отырған ақынның қола мүсіні қазақ халқының біртуар перзентінің жарқын бейнесіне деген құрмет.
Алдымен Мағжанның үш метрлік гранит мүсіні бейнеленген ескерткіш орнатылды. Ақын мен иығындағы сұңқар – ойдың биік самғауының белгісі. Ойлаулы ақынның көзі болашақта. Мүсін қоңыр Куртин гранитінен жасалған. Авторға мүсін жасауда ақынның немере інісі Ғаділша Қахарманов көмектесті. Сырттай Мағжанға өте ұқсас болып шықты, Мағжанды көрген ақынның жалғыз тірі туысы. Ескерткіш 1993 жылы ақынның 100 жылдығына орай ашылған. Авторы Қазақстан Республикасының жетекші мүсіншісі, халықаралық байқаулардың лауреаты және дипломанты, Суретшілер одағының мүшесі Марат Айнеков болды.
Бірақ 2018 жылы ұлы жазушының 125 жылдығына орай жаңа ескерткіш бой көтерді. Ескерткіштің авторы – белгілі қазақ мүсінші Едіге Рахмадиев. Монументалды композиция – креслода, биік биік тұғырда отырған Мағжанның қоладан құйылған мүсіні. Ескерткіштің фигурасы қоладан жасалған. Сондай-ақ ұлы ақынның 125 жылдығын мерекелеу аясында Петропавлда гуманитарлық педагогикалық колледжінің аумағында Мағжан Жұмабаевтың бюсті ашылды.
Темір жол вокзалындағы Мағжан Жұмабаевтың ескерткіші. Ол 2012 жылы Конституция күнін мерекелеуге орай ашылды. Биіктігі бес метр ескерткіш үлкен әсер қалдырады.